Toontje met zijn varken

Geplaatst op

In het Beestig Bladerboekje vind je maar liefst 4 artikels over het varken, maar we zijn nog lang niet uitverteld over dit beest.
Ook in Oosthoven, deelgemeente van Oud-Turnhout, speelt het varken een heel belangrijke rol!
Jan Aerts vertelt:

In 2022 bestond de Sint-Antoniusverering in Oosthoven 500 jaar. In 1522 waren er twee fundaties, d.w.z. jaarlijkse misintenties die gefinancierd werden met de opbrengsten uit de verkoop van een stuk grond. De verkoop van de offergaven (varkenskoppen) gaat eveneens terug tot de 16de eeuw (1591).
Tot op vandaag is deze traditie blijven bestaan. Elke eerste zondag na 17 januari wordt Sint-Antonius Abt, de patroonheilige van de parochie te Oosthoven gevierd. En in Oosthoven maken ze daar een echt dorpsfeest van. In 2022 kon deze viering omwille van corona geen doorgang vinden.

De heilige Antonius is de machtige beschermer tegen de ziekte en sterfte van het vee. De reden van deze viering zou reeds teruggrijpen tot de 11e en 12e eeuw. In Europa heerste toen een pestziekte die vergezeld ging van hete gezwellen, gekend onder de naam van het Heilig Vuur! Bij de aanroeping van St. Antonius verdwenen de pestziekte en de gezwellen! De eredienst werd vanuit de Dauphiné (Fr.), waar een kloosterorde werd opgericht, naar onze gewesten gebracht. In deze kloostergemeenschappen mestte men een groot aantal varkens, die vooral bestemd waren om de armen te voeren, maar ook tot geneesmiddel van de varkens die door het St. Antoniusvier waren aangetast. De varkens die door de broeders werden opgekweekt, mochten overal vrij rondlopen en niemand durfde het aan om hen kwaad te doen. Hiervan schijnt de benaming straatvarken afkomstig te zijn. Overigens waren de broeders van St. Antonius bij hun bedeltochten meestal vergezeld van een varken voorzien van een bel om de hals.

Op zondag 23 januari 2023 werd alsnog 500 jaar Sint-Antoniusverering te Oosthoven gevierd. Tijdens deze gelegenheid mocht de Oosthovense gemeenschap, in naam van alle Sint-Antoniusvieringen in gans Vlaanderen het label van erkend Immaterieel Vlaams Cultureel Erfgoed in ontvangst nemen. Na de misviering, de paarden- en tractorenzegening, werden de offergaven per opbod verkocht. Nafeesten gebeurde in de feesttent. Laat deze erkenning een boost geven aan de verering in de toekomst.

Voor meer info kan je terecht op: https://immaterieelerfgoed.be/nl/erfgoederen/sint-antoniusvieringen-in-vlaanderen

Foto: archief Heemkundekring Corsendonca
Tekst: Jan Aerts, Oud-Turnhout
Bron: 100 jaar Sint-Antoniusparochie Oosthoven, Willy van Hout, 1998, Heemkundekring Corsendonca

Klasbakken klaar voor de Erfgoedweek!

Geplaatst op

Dit jaar gaat de Erfgoedweek voor scholen door van 17 tot 28 april. Onder de titel ‘Klasbak’ trekken erfgoedkenners naar de school, zoals Maria Gommeren in Essen.

“Van instappertjes in de kleuterklas tot laatstejaars in het secundair onderwijs, de Essense scholen ontvangen dagelijks meer dan 3000 leerlingen verspreid over 11 verschillende scholen,” vertelt Inge Daems van de Cultuurdienst van Essen. De gemeente vindt de Erfgoedweek dan ook belangrijk. Kinderen en jongeren inzicht geven in het verleden, van het lokale gebeuren tot het grotere verhaal, leert hen het dagelijks leven van vandaag beter begrijpen. Door erfgoed tot bij hen in de klas te brengen maken we het toegankelijk en verstaanbaar.

“Omdat het thema “Beestig” is ga ik in 28 klassen van het 4e, 5e en 6e leerjaar van de lagere scholen in Essen vertellen. Aan de hand van een PowerPoint toon ik het verschil in omgang met dieren, vroeger en nu”, kan Klasbak Maria Gommeren al verklappen. “In het verleden waren dieren vooral nuttig, of werden ze gebruikt als hulpmiddelen. Omdat ik zelf op een hoeve ben opgegroeid in de jaren 50 van vorige eeuw kan ik uit ervaring spreken.”

Waarom doe ik mee als “Klasbak”? Vooral omdat ik het zelf graag doe, maar ook omdat ik op deze manier aan heel veel kinderen (ik bereik ongeveer 500 leerlingen) iets kan meegeven over de geschiedenis van hun eigen omgeving en de manier van leven die toen gebruikelijk was. Kinderen zijn leergierig en nemen oude verhalen graag mee in hun eigen beleving. Veel voorbereiding om te “Klasbakken” vraagt het niet omdat ik vooral uit eigen ervaring kan spreken.

Als afsluiter vragen we aan onze Klasbak: welk Erfgoedweetje zou elke Essenaar moeten weten? “Als Essenaar zou iedereen moeten weten wat de dieren op ons gemeentelijk wapenschild betekenen.” Weet jij het? 😉

We kijken uit naar erfgoeddag! De laatste voorbereidingen

Geplaatst op

Wij kijken uit naar een beestige Erfgoeddag! Nog even en het is zover. Erfgoed Voorkempen mocht een kijkje nemen achter de schermen bij de voorbereidingen in Zoersel. Bij het levend erfgoedhof van Ferme NeElke is men druk aan de slag. Er worden opnames gemaakt, daar helpt de cultuurdienst van Gemeente Zoersel bij. Tijdens de Erfgoedweek voor scholen en op Erfgoeddag kan je via een zoektocht op het erf via QR-codes leuke weetjes, anekdotes en filmpjes ontdekken.

Wat maakt een dierenras Kempens? En waarom heb je een varken nodig op een boerderij? Dat kom je allemaal te weten, als je de QR-bordjes vindt!

Ferme NeElke lijkt op een boerderijtje uit een kinderboek, met van elke soort wel enkele dieren die er vrolijk rondlopen, omgeven door hagen en bomen én met een moestuin. Neel en Elke vertellen je over hun erfgoedhof met vier Kempense rassen. Voor alles over lokale geschiedenis kan je de weetjes van Leo Cautereels opsporen. Weet je liever meer over de omgeving en het landschap? Ga dan op zoek naar de bordjes van boswachter Werner. Op interactieve wijze kom je te weten wat deze boerderij erfgoedwaardig maakt.

Meer over de activiteit.

Ferme NeElke
Ferme NeElke
Ferme NeElke
Ferme NeElke

Weerwolf en ander beestig gespuis in Rijkevorsel

Geplaatst op

Heb jij het Beestig Bladerboekje gretig uitgelezen en smaakte dat naar méér?
Met veel plezier trakteren wij je op een toemaatje: het kippenvelverhaal van de Drieboomkeskuil, neergeschreven door Rob Maes uit Rijkevorsel.

Drieboomkeskuil

Felix Heidendal schreef erover in zijn monografie “Rijkevorsel van vroeger tot heden”. Wanneer hij vermelding maakt van bijzondere plaatsen en gebeurtenissen van de vijf oude gehuchten van Rijkevorsel: Houterle, Leemputten, Achterle, Keirschot en Bolk, vermeldt hij over Achterle:  “In de richting van de Achtelse straat op Hoogstraten ligt de Drieboomkeskuil waar men de weerwolf gezien heeft.”

Achtel is een zeer oud gehucht en men treft er de mooie Sint-Antoniuskapel aan die er vermoedelijk in 1194 reeds bestond. Eromheen waren er boerderijen en vele akkers, velden en boskanten. De oudste inwoners hebben  hun voorouders horen vertellen over  “Het Spokeboske”. Het kon daar spoken want men had daar de weerwolf gezien.

De mensen waren zeer beducht voor de weerwolf, en brullen dat die kon. Maar als de weerwolf brulde, was dat een slecht voorteken want dan ging er in Achtel altijd iemand dood.

Zo kwamen er op een zondagnacht een paar jonge boerenzonen in zwaar beschonken toestand voorbij het Spokeboske en het was volle maan. Opeens hoorden ze een verschrikkelijk gebrul en ze konden niet meer verroeren van de schrik.  Ze stonden daar als aan de grond genageld. Het gebrul hield aan en toen sprong er uit het schaarhout plots een briesend wit paard, een paard zonder kop… ja, zonder kop. De jonge kerels waren op slag nuchter en zetten het op een lopen. 
In de ochtend ging hun wedervaren al snel van mond tot mond. Maar wat erger was : er was die nacht weer iemand gestorven. De kleine Achtelse gemeenschap was weer in diepe rouw gedompeld. Er was ook woede, veel woede. De boeren kwamen bij elkaar en besloten dat het zo niet verder kon. Al spoedig kwam het voorstel om het Spokeboske af te kappen. Sommigen vreesden daar voor want zij meenden dat het dan nog erger zou worden. Doch de jonge sterke boerenzonen riepen om vergelding: ze zouden het Spokeboske vernietigen door het helemaal om te hakken. Zo trokken de boerenzonen gewapend met bijlen, hakmessen en boomzagen naar het boske.  Woede maakte hun armen nog sterker dan ze al waren en de ene boom na de andere ging tegen de vlakte. De struiken ondergingen hetzelfde lot. De klus was bijna geklaard tot ze aan de drie laatste bomen kwamen. Ze sloegen erop met hun bijlen maar wat was dat nu …  van die bomen kregen ze geen stukje afgeslagen. De schors van die bomen was zo hard als staal.  De ene na de andere probeerde het maar tevergeefs, het lukte niet. Ze moesten de laatste drie bomen noodgedwongen laten staan. Gefrustreerd en met een slecht gevoel trokken de boerenzonen huiswaarts. Van toen af spraken ze niet meer van het Spokeboske maar wel van Drieboomkeskuil.

Lees het verslag van onze inspiratiedag op 24 november

Geplaatst op

Het was een inspirerende bijeenkomst aan de Hooibeekhoeve in Geel! We leerden bij over verschillende thema’s: educatie, interactie, communicatie en originaliteit. Lees alles na in het verslag en herbekijk de presentaties. Vul a.u.b. ook onze vragenlijst in, met jullie feedback en ideeën kunnen we volgend jaar weer een boeiende editie plannen!

Ga naar de vragenlijst
Verslag_InspiratiedagDownload
ErfgoedAppDownload
Geen-eendagsvliegDownload
Inzetten-op-visueel-sterke-communicatie-en-presentatieDownload
Visueel-sterke-communicati-en-presentatie_OefeningDownload
Interactieve_Expos_MoniqueVerelstFARODownload

Inspiratiedag: een beestige Erfgoeddag in de Kempen

Geplaatst op

Kempen inspireert!

Een beestige Erfgoeddag op zondag 23 april 2023. In de Kempen maken we er weer een heel weekend van: 21 tot 23 april. Voor scholen is er de Erfgoeddag-week tussen 17 en 28 april. Wij willen je graag inspireren om een interessante erfgoedagactiviteit te organiseren. Dat doen we door op donderdag 24 november een inspiratiedag te organiseren in de Hooibeekhoeve te Geel. 

Ook dit jaar werken Erfgoed Noorderkempen, Erfgoed Voorkempen, Kempens Karakter en Stuifzand samen onder de noemer Erfgoeddag Kempen. We stellen onze plannen op de inspiratiedag graag aan jullie voor!

Kies je eigen programma en schrijf je in!
Inschrijven voor de inspiratiedag op donderdag 24 november is gratis en kan tot en met 18 november. Je vindt het inschrijvingsformulier en programma hier. Van 10.45 tot 12.30 uur staan er twee keuzesessies op het programma. Als je inschrijft, kan je aangeven welke sessies je wil volgen.

Meer over de Inspiratiedag